Recap | Những điểm nổi bật trong workshop “Year-in-Review Hệ thống”
Viết dữ liệu, không viết cảm tính
Workshop Year-in-Review Hệ thống - Viết dữ liệu, không viết cảm tính là một buổi học chuyên sâu kéo dài 90 phút, giúp người viết nhìn lại năm cũ không bằng cảm xúc mơ hồ, mà bằng một hệ quy chiếu tư duy rõ ràng.
Thay vì “kể cho xong một năm”, workshop tập trung vào cách đọc dữ liệu bản thân, bóc tách hành vi và rút insight có thể dùng tiếp cho năm sau.
Phần 1: Framework trọng tâm
Khung tư duy này bao gồm các giai đoạn chiến lược để triển khai nội dung:
1. SYSTEMATIZE (Hệ thống hóa): Đây là bước nền tảng (Foundation). Quá trình này nhằm hệ thống hóa những gì đã được sống, được làm và được tin cậy để chữ viết và tư duy trở thành tài sản lâu dài.
2. CREATE & VALUE (Sáng tạo và Giá trị): Đây là bước phản ánh (Reflection). Mục tiêu của bước này là biến dữ liệu và trải nghiệm thành ngôn từ tạo tác động.
3. SHARE: (Chia sẻ). Bước này liên quan đến việc xây dựng chiến lược hành động như kênh, công cụ, cấu trúc nội dung và cách phân phối.
Phần 2: Systematize
Tư duy Hệ thống (Tư duy hệ thống nói chung) là một khái niệm tập trung vào việc nhìn nhận vấn đề một cách toàn diện và sâu sắc.
Theo Mentor Mera Cao:
“Hệ thống hoá là kỹ năng cần trau dồi liên tục, dài hạn, chứ không phải ngày một ngày hai là thành thạo. Và việc hệ thống dữ liệu cá nhân là hành trình cả cuộc đời”
Chị cũng chia sẻ:
Thói quen hệ thống hoá cũng đến từ chính điểm yếu của chị. Từng là một người hay quên, trí nhớ kém, thậm chí đã có lần mất sạch dữ liệu trong laptop, chị mới bắt đầu ý thức rõ tầm quan trọng của việc hệ thống hoá dữ liệu cá nhân. Đây không chỉ dừng lại ở công cụ, mà tập trung nhiều ở tư duy tiếp cận.
Ngoài ra, việc hệ thống hoá dữ liệu cũng giúp ích rất nhiều trong quá trình bạn làm việc với AI. Để mỗi khi viết, brainstorm ý tưởng sản phẩm hay nghiên cứu, AI sẽ hiểu và cho ra những kết quả (Output) chuẩn nhất với bạn.
Tư duy hệ thống đòi hỏi một cách tiếp cận vấn đề vượt ra ngoài các hiện tượng bề mặt để đi vào cấu trúc bên trong và nguyên nhân cốt lõi. Các nguyên tắc chính bao gồm:
1. Nhìn sâu và nhìn rộng: Cần phải nhìn sâu để hiểu bản chất vấn đề và nhìn rộng để thấy bức tranh toàn cảnh.
2. Quan hệ tổng thể: Đặt từng phần trong mối liên hệ với tổng thể và bối cảnh lớn hơn.
3. Tạo ra quy luật: Mục tiêu không chỉ là giải quyết vấn đề một lần, mà là tạo ra nguyên tắc và quy luật có thể dùng lại. Điều này giúp xây dựng được đường đi cho nhiều lần sau.
Việc hệ thống hóa tập trung vào bốn nền tảng chính:
1. Life Experiences (Nền tảng con người):
Đây là việc chắt lọc những trải nghiệm sống đã định hình tư duy, lựa chọn và bản sắc cá nhân. Bao gồm các bước ngoặt cá nhân, những trải nghiệm tạo thay đổi tư duy, và những lần lựa chọn khó khăn cùng hệ quả của chúng. Vai trò của yếu tố này là tạo chiều sâu và bản sắc riêng cho bài viết.
2. Career Capital (Năng lực làm nghề):
Là năng lực nghề nghiệp, kỹ năng lõi và tư duy chuyên môn được tích lũy qua thời gian làm việc thực tế. Yếu tố này bao gồm kỹ năng lõi làm nghề, các vấn đề đã được giải quyết lặp lại, và tư duy chuyên môn hình thành qua thực tế. Vai trò là tạo độ tin cậy và năng lực chuyên môn.
3. Value Library (Tài sản trí tuệ):
Đây là thư viện giá trị cá nhân, bao gồm ý tưởng, khung tư duy và tài nguyên phục vụ cho công việc dài hạn và sáng tạo có chiều sâu. Nó bao gồm khung tư duy cá nhân, những insight đã viết và kiểm nghiệm, cùng với các ghi chú, bài viết, video, nguồn tham khảo có thể tái sử dụng. Vai trò là biến nội dung thành tài sản dài hạn.
4. Social Proof & Network (Độ lan tỏa và tín nhiệm):
Là việc hệ thống hóa mối quan hệ, dấu ấn nghề nghiệp và mức độ tin cậy mà bạn đã xây dựng trong xã hội. Bao gồm dấu ấn nghề nghiệp đã được ghi nhận, phản hồi, case study, lời chứng thực, và mối quan hệ chiến lược. Vai trò là củng cố vị thế và độ tin cậy xã hội.
Tóm lại, tư duy hệ thống giúp người viết (hoặc người sáng tạo) chuyển từ việc chỉ tập trung vào hiện tượng và giải quyết từng sự việc riêng lẻ sang việc xây dựng một cấu trúc nền tảng vững chắc, biến kinh nghiệm và dữ liệu thành tài sản lâu dài có thể tái sử dụng và tạo tác động.
Việc hệ thống hóa bốn yếu tố trên (kinh nghiệm sống, năng lực nghề nghiệp, tài sản trí tuệ, và tín nhiệm xã hội) cung cấp dữ liệu, giá trị và tác động để tạo ra nội dung có chiều sâu và có chủ đích.
Một số lưu ý khi sử dụng công cụ:
Mentor Mera Cao chia sẻ:
Không nên sử dụng quá nhiều công cụ cùng lúc. Thay vào đó, bạn nên cân nhắc và phân tích xem công cụ nào phù hợp nhất với nhu cầu của mình.
Nếu bạn muốn trải nghiệm không gian làm việc đẹp mắt, có các tính năng hỗ trợ tăng trải nghiệm sống động hơn, có thể cân nhắc sử dụng Notion.
Nếu bạn muốn đơn giản hoá, hoặc chưa quen sử dụng các công cụ có phần phức tạp hơn như Notion, có thể sử dụng ngay hệ thống Google Workspace.
Phần 3: Create & Share
Show, Don’t Tell (Mô tả, đừng chỉ kể) là một kỹ thuật trọng tâm trong phương pháp Deep Writing (Viết sâu, viết rõ, viết có chủ đích). Kỹ thuật này đóng vai trò quan trọng trong việc biến dữ liệu và trải nghiệm thành ngôn từ tạo tác động.
Định nghĩa và Nguyên tắc cốt lõi:
1. Tell (Kể): Là việc kể cho người đọc biết bạn nghĩ gì. Khi một đoạn văn chỉ Tell, nó thường đưa ra rất nhiều tính từ chỉ cảm xúc nhưng thiếu dữ kiện, hình ảnh, hoặc insight đúc kết, khiến nội dung chỉ mang tính cá nhân mà không mang lại tác động rõ rệt. Nội dung chỉ có thông tin, không có trải nghiệm, người đọc hiểu được nhưng không cảm được.
2. Show (Mô tả): Là để người đọc tự thấy điều đó thông qua hình ảnh, chi tiết, hành động, lựa chọn của bạn. Kỹ thuật này là chuyển cảm xúc thành hình ảnh và hành vi để người đọc tự cảm thấy chạm. Nội dung Show có hình ảnh, độ sống động, gợi cảm xúc cho người đọc, và giúp người viết dễ dẫn đến insight thật hơn.
3. Tác động: Show, Don’t Tell nhằm mục đích giúp người đọc thay đổi nhận thức và hành động, tạo ra tác động thực sự.
So sánh giữa Tell và Show qua ví dụ:
Ba dạng bài Year-in-review là gì?
Lời gửi gắm của 2 mentors ở phần này:
“Mọi trải nghiệm, bài học hay cột mốc, dù nhỏ đến đâu, cũng là dấu ấn đặc biệt định hình nên con người bạn. Vậy nên, bất cứ khi nào bạn nhận ra giá trị trong từng giai đoạn, hãy cứ mạnh dạn chia sẻ. Không nhất thiết phải đợi tới cuối năm, mà có thể thực hành xuyên suốt từng quý, từng tháng, từng tuần, thậm chí từng ngày”.
Dạng 1: Chia sẻ thành tựu (Achievements Review)
Khi viết về thành tựu, trọng tâm không nằm ở kết quả cuối cùng mà ở hành trình tạo ra kết quả đó. Hãy cho người đọc thấy nỗ lực, những lần điều chỉnh, do dự hay kiên trì phía sau thành công. Cách “show” quá trình này giúp bài viết giữ được sự khiêm tốn, có chiều sâu và truyền cảm hứng một cách tự nhiên, không cần phô trương.
Bài mẫu tham khảo:
Dạng 2: Đúc kết bài học từ trải nghiệm (Insight-driven Review).
Với dạng bài này, hãy luân phiên ZOOM IN vào một khoảnh khắc, hành vi hoặc chi tiết rất cụ thể, rồi ZOOM OUT để nhìn ra mô thức và bài học phía sau. Cách viết này giúp insight trở nên sắc nét, có trọng tâm và đủ phổ quát để người đọc nhận ra chính mình trong câu chữ của bạn.
Bài mẫu tham khảo:
Dạng 3: Hành trình từ những bước ngoặt (Turning Points Review)
Thay vì kể lại một năm theo dòng thời gian, hãy show từng bước ngoặt nơi nhận thức hoặc lựa chọn của bạn thay đổi. Mỗi turning point được kể như một cảnh nhỏ có chi tiết, cảm xúc và hành động rõ ràng, giúp bài viết giữ được mạch xuyên suốt, có cao trào và để lại điểm rơi sâu cho người đọc.
Bài mẫu tham khảo:
Một số cảm nghĩ của các bạn khi tham gia workshop:
Lời kết
Workshop Year-in-Review Hệ thống khép lại không phải bằng cảm giác “viết xong một năm”, mà bằng một sự rõ ràng: khi tư duy được hệ thống hoá, việc viết và ra quyết định cũng trở nên nhẹ nhàng hơn rất nhiều. Những gì diễn ra trong 90 phút vừa qua chỉ là bước khởi đầu, để bạn nhìn rõ hơn chính mình, thấy được những insight đắt giá, và hiểu vì sao mình thường mắc kẹt khi viết.
Nếu bạn muốn tiếp tục đào sâu tư duy này, rèn kỹ năng viết một cách bài bản và xây dựng một hệ thống viết đủ vững để đi đường dài, Deep Writing Foundation K02 chính là hành trình dành cho bạn.
⏳ Chỉ còn 24h cuối cùng của đợt Early Bird với ưu đãi lớn nhất.
👉 Đăng ký Deep Writing Foundation K02 để tiếp tục hành trình viết sâu, viết rõ và viết có chủ đích.
Inbox cho Fanpage Vũ Trụ Creator nếu cần tư vấn thêm.
