Khó khăn trong xây dựng thương hiệu cá nhân khi "có quá nhiều" chất liệu

Điều này dẫn đến trạng thái "tê liệt phân tích" (analysis paralysis) – bạn không thể đưa ra quyết định hoặc triển khai một hướng đi cụ thể.

Trong thời đại của personal branding, khi mỗi cá nhân đều có cơ hội trở thành "thương hiệu" của riêng mình, việc hiểu rõ bản thân và thể hiện được giá trị cốt lõi là điều quan trọng. Nhưng nếu bạn là người có quá nhiều chất liệu về bản thân – từ kinh nghiệm, sở thích, tài năng đến những câu chuyện cá nhân, thì việc định hình thương hiệu cá nhân lại trở thành một thử thách không hề nhỏ.

Mình cũng từng gặp những thách thức tương tự khi làm việc với các khách hàng có multipotentialite personalities – sở hữu rất nhiều sở thích, tài năng và trải nghiệm đa dạng.

Vậy nên trong bài viết này, mình sẽ chia sẻ những khó khăn thường gặp và một vài gợi ý cách vượt qua chúng để xây dựng một thương hiệu cá nhân hiệu quả, rõ ràng và đáng nhớ.

Vấn đề về sự quá tải thông tin (Information Overload)

Khi bạn có quá nhiều chất liệu về bản thân, việc định hình thương hiệu cá nhân có thể giống như cố gắng ghép một bức tranh lớn từ vô số mảnh ghép. Bạn cảm thấy mỗi mảnh đều quan trọng và không thể bỏ qua, nhưng không biết bắt đầu từ đâu hoặc cách kết nối chúng lại với nhau. Điều này dẫn đến trạng thái "tê liệt phân tích" (analysis paralysis) – bạn không thể đưa ra quyết định hoặc triển khai một hướng đi cụ thể.

Đây là một vấn đề phổ biến ở những người có nhiều tài năng hoặc trải nghiệm đa dạng và thường xuất phát từ những yếu tố tâm lý sâu xa:

• Sợ bỏ lỡ (Fear of Missing Out – FOMO): Bạn lo lắng rằng nếu không chia sẻ mọi khía cạnh, người khác sẽ không hiểu hoặc đánh giá cao toàn bộ con người bạn.

• Thiếu sự tự tin vào lựa chọn: Bạn sợ rằng nếu tập trung vào một điều, những khía cạnh khác sẽ bị lãng quên hoặc không đủ nổi bật.

• Cảm giác quá tải: Bạn bị choáng ngợp bởi lượng thông tin lớn và không biết cách lọc hoặc tổ chức.

Tác động của vấn đề này:

1. Mất trọng tâm: Thương hiệu cá nhân trở nên rời rạc, thiếu điểm nhấn khiến người khác khó nhận diện hoặc ghi nhớ bạn.

2. Kém hiệu quả: Thay vì tạo ra những nội dung có giá trị và nhất quán, bạn bị mắc kẹt trong việc cố gắng kể "mọi thứ" nhưng không rõ ràng.

3. Ảnh hưởng tâm lý: Sự quá tải này dễ dẫn đến cảm giác lo âu, tự nghi ngờ bản thân và mất động lực.

➤ Làm thế nào để vượt qua "Information Overload"?

1. Hệ thống hóa chất liệu - Systematize Your Insights

Việc xây dựng một hệ thống để tổ chức và sắp xếp thông tin là yếu tố cốt lõi giúp bạn vượt qua sự quá tải thông tin. Thay vì cố gắng xử lý mọi thứ cùng một lúc, hệ thống hóa giúp bạn chia nhỏ, ưu tiên và sắp xếp lại thông tin sao cho hiệu quả và có trọng tâm hơn.

• Tạo cấu trúc lưu trữ rõ ràng: Sử dụng các thư mục hoặc hệ thống phân loại (như Mind Map, Notion) để lưu trữ thông tin theo các chủ đề chính. Điều này giúp bạn dễ dàng tra cứu và xử lý từng phần một cách logic.

• Lọc và loại bỏ: Hãy phân tích kỹ từng chất liệu về bản thân và đặt câu hỏi: Liệu điều này có thực sự cần thiết để kể câu chuyện của mình? Lọc ra những thông tin không phù hợp với mục tiêu hiện tại để tránh "nhiễu loạn thương hiệu".

• Thiết lập trình tự ưu tiên: Tập trung trước vào các giá trị cốt lõi hoặc những thông điệp có sức ảnh hưởng mạnh nhất đến thương hiệu cá nhân của bạn. Ví dụ, nếu giá trị của bạn xoay quanh sự kiên nhẫn và sáng tạo, hãy ưu tiên các chất liệu thể hiện rõ nhất hai khía cạnh này.

2. Tận dụng công cụ AI và hỗ trợ từ chuyên gia

Trong thời đại công nghệ, bạn không cần tự mình gánh vác toàn bộ công việc sắp xếp và xử lý thông tin. Công cụ AI và sự tư vấn từ các chuyên gia là "vũ khí bí mật" giúp bạn tiết kiệm thời gian, tối ưu hóa thông điệp, và vượt qua trạng thái tê liệt phân tích.

• AI để phân tích và tổ chức: Sử dụng các công cụ như ChatGPT hoặc các công cụ AI tổng hợp thông tin khác để phân tích, tóm tắt và gợi ý cách trình bày thông tin. Ví dụ: nếu bạn có hàng loạt câu chuyện hoặc dữ liệu về bản thân, AI có thể giúp bạn tìm ra những chủ đề chung hoặc sắp xếp chúng theo mức độ ưu tiên.

• Chuyên gia về personal branding: Họ có kinh nghiệm sâu rộng vì đã tiếp xúc với rất nhiều “tệp người”, góc nhìn lại thực tế vậy nên sẽ giúp bạn xác định các giá trị cốt lõi và định hướng rõ ràng hơn. Họ cũng có thể cung cấp các phương pháp và góc nhìn mới, giúp bạn biết cách chọn lọc và đi đúng trọng tâm. Bạn có thể đăng ký mentor 1:1 miễn phí 60p cùng với mình tại đây.

Khó khăn trong việc chọn đối tượng mục tiêu (Target Audience)

Một trong những thách thức lớn khi xây dựng thương hiệu cá nhân là xác định đối tượng mục tiêu cụ thể. Khi bạn sở hữu nhiều kỹ năng hoặc có khả năng thích nghi tốt, bạn có thể cảm thấy mình phù hợp với rất nhiều nhóm đối tượng, từ sinh viên, chuyên gia, đến doanh nghiệp.

Tuy nhiên, việc cố gắng phục vụ tất cả mọi người là điều không thể, bạn sẽ không thì muộn cảm thấy stress và burn out khi nguồn lực và khả năng hạn chế.

Tác động của vấn đề này:

1. Phân tán thông điệp: Khi bạn cố gắng nói chuyện với nhiều đối tượng khác nhau, thông điệp thương hiệu của bạn dễ trở nên mơ hồ, không nhất quán.

2. Mất kết nối: Thương hiệu cá nhân không đủ cụ thể để tạo ra sự đồng cảm và kết nối mạnh mẽ với bất kỳ nhóm nào.

3. Khó tạo dấu ấn: Một thương hiệu không có mục tiêu rõ ràng dễ bị lẫn vào "đám đông" và khó để người khác ghi nhớ.

➤ Làm thế nào để xác định Target Audience?

1. Hiểu bản thân để hiểu đối tượng mục tiêu

Mọi chiến lược chọn đối tượng mục tiêu đều bắt đầu từ việc hiểu rõ chính mình. Điều gì làm bạn đặc biệt? Giá trị nào bạn mang lại? Những câu hỏi này sẽ giúp bạn thu hẹp phạm vi đối tượng phù hợp:

• Bạn muốn giúp ai nhất?

• Nhóm đối tượng nào sẽ đánh giá cao giá trị mà bạn cung cấp?

• Ai là người bạn cảm thấy thoải mái khi làm việc cùng?

2. Thử nghiệm và tinh chỉnh (Test and Refine)

Bạn sẽ không thể xác định ngay lập tức đối tượng mục tiêu hoàn hảo, nhưng việc thử nghiệm sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn nhóm nào thực sự phù hợp:

• Bắt đầu từ quy mô nhỏ: Chọn một nhóm cụ thể để thử nghiệm chiến lược, nội dung hoặc dịch vụ.

• Quan sát phản hồi: Nhóm nào tương tác tốt nhất với bạn? Nội dung nào nhận được phản hồi tích cực nhất?

• Điều chỉnh dựa trên dữ liệu: Từ kết quả thử nghiệm, tinh chỉnh thông điệp và chiến lược của bạn để phù hợp hơn với nhóm đối tượng hiệu quả nhất.

3. Xây dựng "Customer Persona"

Để kết nối sâu hơn với đối tượng mục tiêu, hãy tạo một customer persona – chân dung chi tiết của đối tượng bạn muốn phục vụ:

• Thông tin cá nhân: Độ tuổi, nghề nghiệp, sở thích, và các vấn đề họ đang gặp phải.

• Mục tiêu: Họ muốn đạt được điều gì?

• Thách thức: Họ đang đối mặt với khó khăn nào mà bạn có thể giải quyết?

• Nơi họ hiện diện: Họ thường xuất hiện ở đâu? (LinkedIn, Facebook, các hội nhóm chuyên ngành, v.v.)

Sự mâu thuẫn về bản sắc cá nhân (Identity Conflict)

Một trong những thách thức lớn khi xây dựng thương hiệu cá nhân là sự mâu thuẫn nội tại về bản sắc. Khi bạn có nhiều khía cạnh khác nhau trong con người mình, việc thể hiện đồng thời tất cả những phần này có thể tạo nên sự lộn xộn và mâu thuẫn trong cách mà người khác nhận diện bạn.

Trong quá trình tư vấn và làm việc với các khách hàng, mình nhận thấy điểm chung rằng những người có nhiều sở thích, lĩnh vực chuyên môn hay thậm chí là giá trị trái ngược, thường cảm thấy khó khăn trong việc duy trì một hình ảnh nhất quán. Họ có thể cảm thấy mình đang "bị chia cắt" và không thể hiện trọn vẹn bản thân mình theo một hình ảnh rõ ràng.

Tác động của vấn đề này:

• Mâu thuẫn về bản sắc cá nhân thường phát sinh khi bạn thể hiện quá nhiều mặt khác nhau mà không có sự kết nối giữa chúng. Điều này dễ dàng khiến người khác cảm thấy khó hiểu hoặc không thể phân loại bạn vào một "tệp" nào đó, và không chỉ gây khó khăn trong việc truyền tải thông điệp mà còn ảnh hưởng đến sự nhận diện và độ nhớ trong mắt công chúng.

• Ví dụ, bạn có thể vừa là một nhà lãnh đạo doanh nghiệp, vừa là một nghệ sĩ sáng tạo, nhưng nếu không có cách liên kết giữa những vai trò đó, khán giả sẽ khó có thể hiểu được bạn là ai.

➤ Làm thế nào để giải quyết sự mâu thuẫn về bản sắc cá nhân?

1. Xây dựng Narrative (Câu chuyện xuyên suốt)

Một trong những giải pháp mạnh mẽ nhất để vượt qua mâu thuẫn bản sắc cá nhân là xây dựng một "narrative" (câu chuyện xuyên suốt) kết nối tất cả các phần khác nhau của bạn lại với nhau. Câu chuyện này sẽ giúp bạn giải thích cho khán giả hiểu được rằng tất cả những khía cạnh này đều hợp nhất để tạo nên bản sắc hoàn chỉnh của bạn.

• Kể một câu chuyện liên kết các phần khác nhau trong bạn: Ví dụ, nếu bạn vừa là một nhà sáng lập công nghệ, vừa là một nghệ sĩ, câu chuyện của bạn có thể là: "Tôi mang tính sáng tạo vào công nghệ để giải quyết những vấn đề thực tế và tạo ra trải nghiệm nghệ thuật cho người dùng."

• Tạo sự liên kết giữa các hoạt động: Một cách khác để làm nổi bật bản sắc của mình là làm rõ cách mà các hoạt động và sở thích cá nhân hỗ trợ lẫn nhau. Ví dụ, nếu bạn yêu thích du lịch và sáng tạo nội dung, câu chuyện của bạn có thể là về cách những chuyến đi giúp bạn sáng tạo ra những nội dung độc đáo và làm giàu trải nghiệm chia sẻ.

Tuy nhiên, để có thể kết nối các dữ liệu tưởng chừng “không liên quan” với nhau này, bạn cần sự phản tư sâu sắc và tự tinh chỉnh qua thời gian dài.

2. Tạo Brand Archetype (Mô hình thương hiệu đại diện)

Một chiến lược khác để giải quyết sự mâu thuẫn trong bản sắc cá nhân là chọn một "brand archetype" (mô hình thương hiệu đại diện) phù hợp. Mô hình này sẽ đại diện cho cách bạn muốn người khác nhận diện bạn, dù bạn có nhiều mặt khác nhau.

Một archetype có thể là "The Creator" (Người sáng tạo), "The Explorer" (Người khám phá), hoặc "The Sage" (Nhà hiền triết). Mô hình này sẽ giúp bạn xác định được cái nhìn tổng thể về bản thân và làm nền tảng cho tất cả các khía cạnh khác trong thương hiệu cá nhân của bạn.

Đọc thêm tại đây

• Chọn một archetype phù hợp với bạn: Ví dụ, nếu bạn vừa là một người sáng tạo nội dung, vừa yêu thích khám phá, "The Explorer" có thể là mô hình phù hợp nhất. Archetype này đại diện cho sự tìm kiếm và khám phá những điều mới mẻ, giúp bạn truyền tải sự đa dạng trong bản thân mà vẫn duy trì một định hướng rõ ràng.

• Định hướng theo archetype đã chọn: Khi đã chọn được archetype, bạn có thể xây dựng các nội dung và thông điệp phù hợp với mô hình đó. Điều này không chỉ giúp bạn có một cái nhìn rõ ràng về bản sắc của mình mà còn giúp khán giả dễ dàng nhận diện bạn thông qua những đặc điểm chung của archetype đó.

Việc lựa chọn một mô hình thương hiệu đại diện giúp bạn giảm bớt sự phân tán trong bản sắc cá nhân. Nó tạo ra một khuôn khổ rõ ràng để bạn có thể truyền tải tất cả những khía cạnh khác nhau của mình mà không làm mất đi sự nhất quán trong thông điệp thương hiệu.

Nỗi sợ bị giới hạn (Fear of Limitation)

Cuối cùng, một trong những nỗi sợ lớn khi xây dựng thương hiệu cá nhân là cảm giác bị giới hạn. Nếu bạn có quá nhiều chất liệu về bản thân, bạn có thể cảm thấy rằng việc tập trung vào một vài khía cạnh sẽ khiến những phần còn lại của bạn không được công nhận.

Bạn lo sợ rằng nếu chỉ chia sẻ một mặt của mình, bạn sẽ đánh mất những phần quan trọng khác, từ đó không thể hiện đầy đủ giá trị bản thân. Điều này gây ra cảm giác bị "giam cầm" trong một khuôn khổ chật hẹp.

Tác động của vấn đề này:

• Nỗi sợ bị giới hạn có thể dẫn đến việc bạn không dám chọn lọc và làm rõ thương hiệu cá nhân.

• Bạn có thể muốn thể hiện tất cả những gì bạn có, vì sợ rằng nếu bỏ qua một khía cạnh nào đó, bạn sẽ đánh mất sự độc đáo và giá trị của mình. Tuy nhiên, việc này lại làm cho thương hiệu cá nhân của bạn trở nên loãng, không rõ ràng và khó định vị trong mắt công chúng.

➤ Làm thế nào để thoát khỏi nỗi sợ bị giới hạn?

1. Expand Your Niche Over Time (Mở rộng lĩnh vực theo thời gian)

Thay vì cố gắng bao quát tất cả ngay từ đầu, mình vẫn hay chia sẻ với các anh chị khách hàng là nên tập trung vào một lĩnh vực cụ thể và phát triển từ đó. Việc bắt đầu với một niche nhỏ nhưng bạn thực sự hiểu rõ, giúp bạn xây dựng một thương hiệu cá nhân vững chắc và dễ nhận diện hơn.

Khi bạn đã xây dựng được sự tín nhiệm và cộng đồng xung quanh niche đó, bạn có thể dần mở rộng thương hiệu của mình mà vẫn giữ được sự liên kết và nhất quán.

Ví dụ: Chọn một niche tập trung.

• Niche ban đầu: Coach về tăng trưởng doanh thu cho các doanh nghiệp nhỏ

  • Mở rộng:

    • Theo ngành: Tập trung vào các doanh nghiệp nhỏ trong một ngành cụ thể, như nhà hàng, spa, cửa hàng bán lẻ, v.v.

    • Theo kênh bán hàng: Chuyên sâu vào việc tăng trưởng doanh thu thông qua các kênh bán hàng cụ thể như bán hàng trực tuyến, bán hàng trên mạng xã hội, hoặc bán hàng truyền thống.

    • Theo giai đoạn phát triển: Hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ ở các giai đoạn phát triển khác nhau, từ khởi nghiệp đến mở rộng quy mô.

• Phát triển theo từng bước: Khi thương hiệu của bạn đã ổn định và khán giả đã quen thuộc với thông điệp và giá trị cốt lõi, bạn có thể mở rộng đối tượng và phạm vi ảnh hưởng của mình mà không lo ngại bị mất đi giá trị ban đầu.

Bắt đầu với một niche nhỏ không chỉ giúp bạn tạo dựng được một thương hiệu mạnh mẽ mà còn giúp bạn tránh được cảm giác bị "trói buộc" trong một lĩnh vực cụ thể. Thương hiệu của bạn có thể mở rộng tự nhiên và hiệu quả theo thời gian, với nền tảng vững chắc đã được xây dựng từ trước.

2. Chấp nhận "Being Known for One Thing First"

Nhiều người có nỗi sợ bị giới hạn trong việc chỉ được biết đến qua một khía cạnh duy nhất. Tuy nhiên, việc được nhận diện qua một điều cụ thể không phải là sự giới hạn mà là một cách để tạo dựng một nền tảng vững chắc cho thương hiệu cá nhân.

Khi bạn xác định rõ một lĩnh vực mà mình xuất sắc, bạn có thể tập trung vào đó để xây dựng sự nổi bật và nhận diện mạnh mẽ từ công chúng.

Bạn có thể chia sẻ những giá trị hoặc câu chuyện liên quan đến điều bạn muốn nổi bật, giúp cộng đồng nhớ đến bạn qua một yếu tố nhất quán. Điều này không chỉ giúp xây dựng thương hiệu mà còn giúp bạn dễ dàng kết nối với đối tượng mục tiêu.

Có một lần chị mentee của mình tâm sự với mình là: “Phương à, chị sợ chị bị một màu lắm”, với vẻ mặt lo lắng. Mình bình tĩnh đáp lời chị rằng: “Chị vẫn giữ được 1 màu sắc riêng trong cơn bão xu hướng biến động liên tục của creator economy thế này, đó là điều may mắn và đáng trân trọng đó ạ.”

Chấp nhận việc "biết đến qua một điều duy nhất" không chỉ giúp bạn xây dựng được một hình ảnh rõ ràng và dễ nhớ trong mắt công chúng mà còn giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức trong việc truyền tải thông điệp. Khi bạn đã xây dựng được sự tín nhiệm từ khán giả qua một lĩnh vực cụ thể, việc mở rộng sẽ trở nên dễ dàng và tự nhiên hơn.

Lời kết

Mình hiểu cảm giác của những ai đang đọc bài viết này, vì mình cũng là một ví dụ điển hình của những người có nhiều sở thích và đam mê khác nhau, những "multipotentialite". Mình vẫn nhớ khoảng thời gian vài năm trước vô cùng struggle - vật lộn với chính mình, tự hỏi: “Liệu việc giỏi nhiều thứ là một món quà hay là một lời nguyền đây?”. Mãi đến sau này, mình mới học được cách trân trọng những gì bản thân có.

Việc xây dựng thương hiệu cá nhân khi có quá nhiều điều để chia sẻ thật sự là một thử thách lớn, nhưng mình tin là không phải không thể vượt qua được. Điều quan trọng là bạn phải biết chọn lọc, sắp xếp và kiên trì để tìm ra những giá trị cốt lõi của riêng mình. Có một câu trích dẫn mà mình rất tâm đắc, đó là:

"To be yourself in a world that is constantly trying to make you something else is the greatest accomplishment." – Ralph Waldo Emerson

("Sống thật với chính mình trong một thế giới luôn cố gắng biến bạn thành người khác chính là thành tựu vĩ đại nhất.")

Câu trích dẫn này thể hiện ý nghĩa sâu sắc về việc trân trọng và xây dựng bản thân, nhất là khi bạn có nhiều đam mê và năng lực khác nhau. Để vượt qua sự hỗn loạn của việc "giỏi nhiều thứ" và tạo dựng thương hiệu cá nhân, điều quan trọng là việc chọn lựa những điều thực sự phù hợp, giúp bạn kết nối một cách sâu sắc và chân thành nhất với những người xung quanh.

Hy vọng những gợi ý trên có thể giúp cho mọi người bắt đầu action và tạo ra kết quả thực tế.