Dấu ấn riêng là gì, và vì sao bạn cần đến nó?

Đừng cố để trở thành ai, ngoài chính bản thân mình.

Aug 26, 2023

Thử tưởng tượng, bạn đang lướt Tiktok và bắt gặp video của một content creator với ngoại hình và phong cách nội dung rất đặc biệt. Sự chú ý của bạn lập tức bị thu hút. Bạn dừng lại vài giây để xem nội dung, và sau đó là vài chục phút để xem thêm nhiều nội dung khác...

Sau một thời gian theo dõi, creator đó dần trở thành một hình ảnh ấn tượng trong tâm trí bạn, đủ để khiến bạn nhớ đến, hoặc nhận ra khi nhìn thấy phong cách riêng của họ được sao chép bởi ai đó khác.

Mặc dù còn chưa hiểu người đó là ai, có họ tên là gì… nhưng có thể nói, content creator đó đã thành công trong việc tạo được một dấu ấn lên bạn, giữa một “rừng” những content creator y chang nhau ngoài kia. Chí ít, người đó cũng không phải là một người nhảy theo những bài nhạc trend, làm hiệu ứng “biến hình” giống như hàng chục ngàn người khác đã làm.

Ở vị trí của một user, việc này diễn ra thường xuyên đến độ chúng ta ít khi để ý đến. Nhưng với vai trò của một creator, mình cho rằng đây chính là điều mà chúng ta cần phải suy nghĩ nhiều hơn.

Vì việc tạo ra được dấu ấn riêng cho nội dung của mình, theo như cách nói của Jim Collins, chính là cách để những nhà sáng tạo có thể đi từ “giỏi” lên đến “xuất sắc”. Vì sao ư?

Trong bài viết của tuần này, mình sẽ cùng mọi người giải đáp về chủ đề này.

Nhưng trước hết, chúng ta cần phải hiểu “dấu ấn riêng” là gì.

Premium Membership

Dấu ấn riêng là gì?

Lớn lên trong một môi trường giáo dục phổ quát, chúng ta đã quen với việc phải khoác lên mình một bộ đồng phục, ai cũng như ai. Mình còn nhớ, lời giải thích mình từng được nghe cho chuyện này, là vì việc đó xóa nhòa đi sự khác biệt giữa các bạn học sinh, tạo ra một môi trường giáo dục hoàn toàn công bằng và bình đẳng.

Đây là một lý do rất nhân văn. Nhưng mình cũng đã thấy mặt trái của nó. Ở độ tuổi người trẻ bắt đầu hình thành những nét tính cách riêng biệt của mình, thì họ đã được dạy để phải kìm nén nó đi để trông giống người khác. Những cá tính quá riêng biệt, thậm chí còn bị xem như một “điểm yếu”.

Với một mindset như vậy, khi bước ra ngoài xã hội, hoặc khi xuất hiện trên social media… chúng ta cũng có thói quen làm sao để “giống người khác”. Thế nhưng, việc đó lại là cách dễ nhất để bạn trở nên nhạt nhòa và nhanh chóng bị lãng quên. Nếu như không định vị được bản sắc riêng của mình, creator sẽ không thể nổi bật lên khỏi đám đông và có được chỗ đứng bền vững.

Vì thế nên, mình định nghĩa về “dấu ấn riêng” như sau:

"Dấu ấn riêng của bạn là những gì được tạo ra trong tâm trí
của người khác về bạn, dựa trên những gì bạn thể hiện ra,
khiến bạn trở nên khác biệt và ấn tượng".

Hay nói cách khác, “dấu ấn riêng” sẽ là điểm giao nhau giữa hai yếu tố là “sự khác biệt” và “ấn tượng tốt”.

Từ định nghĩa trên, mình muốn bàn đến sâu hơn về hai yếu tố này:

Sự khác biệt

Ngày nay, xu hướng làm content theo công thức đang ngày càng trở nên phổ biến. Trên các hội nhóm về content, phần lớn người làm nghề đều cảm thấy ngán ngẩm với những dạng bài viết “như văn mẫu”, sao chép và xào nấu lẫn nhau đến độ nhàm chán.

Với những người làm content mới, việc làm theo công thức và sao chép người khác là một cách để học hỏi. Thế nhưng, nếu như không có nền tảng đúng đắn, họ sẽ rất dễ trở thành một bản sao của ai đó. Khi bạn không định vị được sự khác biệt của mình, người khác sẽ đánh giá bạn dựa trên những gì mà họ từng thấy trước đây.

Vậy sự khác biệt là thế nào?

Ở đây, mình không cổ vũ cho lối tư duy “cố để tỏ ra khác biệt”, hoặc “đi ngược với số đông để gây sự chú ý”. Mà thực chất, sự khác biệt sẽ đến từ bản thân mỗi người:

Tính cách con người bạn
Giá trị sống của bạn
Tầm nhìn và mục tiêu bạn theo đuổi
Câu chuyện về những gì bạn từng trải qua
Tình yêu và nỗi sợ của bạn

Nếu như người làm content không có một sự tự nhận thức (self-awareness) rõ ràng về mình là ai, mình có những phẩm chất gì… và sẵn sàng thử nghiệm để biết cách thể hiện những nét riêng biệt đó ra một cách có sức hút… họ sẽ buộc phải mượn đến công thức, trend, hoặc những yếu tố phù phiếm bên ngoài để được chú ý.

Và không thể phủ nhận, rằng cách làm content “công thức” như vậy sẽ giúp họ có được một chút tương tác, hay thậm chí được thuật toán đề xuất lên xu hướng. Nhưng họ sẽ thất bại trong việc để lại dấu ấn của mình, vì hàng chục ngàn người khác cũng làm như vậy, còn người theo dõi thì quá khó tính và bận rộn để tìm hiểu xem bạn có gì khác biệt đằng sau những bộ đồng phục “ai cũng như ai”.

Vậy nên, sự khác biệt sẽ đến từ chính bản thân mỗi người. Tự bạn đã có sẵn những sự riêng biệt bên trong chính mình rồi, đừng phong ấn nó đi và cắt tỉa cho giống người khác nữa! Nếu như bạn là người vui vẻ hài hước, đừng cố tỏ ra trầm lắng nghiêm nghị. Hãy thể hiện ra sự độc đáo mà chỉ riêng mình bạn mới có.

Keyword mình muốn nhấn mạnh ở đây là sự “chân thực” (authenticity). Giống như câu nói: “try to be yourself, because everyone else is already taken”.

Mình cho rằng, việc được thể hiện con người mình một cách chân thực như vậy là một niềm khao khát mà ở sâu bên trong chúng ta ai cũng đều hướng đến. Nhưng vì sợ bị đánh giá, bị phán xét… mà chúng ta tự kìm hãm chính mình và dựng lên một vỏ bọc để thuận lòng số đông. Hãy cho phép bản thân được là chính mình, vì nếu không thử thì bạn sẽ không thể biết có những ai sẽ yêu quý bạn khi bạn là chính bạn.

Thậm chí, nếu như bạn cảm thấy đủ tự tin: đừng là người “đu trend”, hãy là người “tạo trend”.

Như với mình, phong cách thiết kế hình ảnh của mình trên trang blog Cosmic Writer (với một khung hình mờ phía sau), đã tạo được rất nhiều ấn tượng, và cũng đã từng bị không ít người sao chép. Nhưng mình có thể khẳng định, rằng lối thiết kế đó không thể phát huy hiệu quả tương tự với bất kì ai khác. Vì nó thể hiện đúng màu sắc con người mình, với chủ đề nội dung và cách mình tiếp cận. Khi đặt cách thiết kế này vào nội dung của người khác, sẽ không tránh khỏi cảm giác gượng gạo, “râu ông nọ cắm cằm bà kia”.

Ấn tượng tốt

Nhưng sự khác biệt không thôi là chưa đủ. Thực chất, không phải sự khác biệt nào cũng có giá trị, hoặc nên được khai thác trong cách bạn làm nội dung và xây dựng thương hiệu.

Chẳng hạn, Gary Vee và Mark Manson tạo được những dấu ấn riêng nhờ lối phát ngôn có phần “cục súc”, thậm chí còn mượn đến những từ ngữ thô tục. Phong cách này có thể phát huy hiệu quả trong bối cảnh văn hóa phương Tây, nhưng nếu như máy móc áp dụng nó trong bối cảnh người Á Đông (vốn xem trọng lễ nghĩa), việc này có thể phản tác dụng.

Hoặc, nếu như bạn là người hài hước, bạn cũng nên có sự nhạy cảm để phân biệt được giữa những miếng hài “có duyên” và những miếng hài “vô duyên”.

Một khi bạn tạo ra sự ác cảm trong tâm trí người khác, bạn sẽ bị unfollow, bị block… và khó để phát triển. Điều mà mình cho rằng các creators nên hướng đến không phải chỉ là “ấn tượng”, mà là “ấn tượng tốt”, vì điều đó sẽ khiến người theo dõi yêu thích nội dung của bạn hơn, và củng cố mối quan hệ giữa bạn với họ.

Việc gồng mình lên thể hiện sự khác biệt (nhưng bằng một cách tiêu cực), sẽ khiến bạn tự tay hủy diệt uy tín và sự tin tưởng mà người theo dõi dành cho bạn. Vậy nên, để thể hiện được bản sắc của mình một cách hiệu quả, hãy cân nhắc đến một số yếu tố sau:

Đối tượng người theo dõi bạn đang hướng đến là ai?
Những nội dung của bạn có động chạm hoặc xúc phạm đến ai không?
Cách bạn làm nội dung có vi phạm chuẩn mực đạo đức nào của cộng đồng không?
Sự khác biệt bạn đang thể hiện ra có phải là điều khiến người khác yêu quý bạn hơn không?

Vậy nên, khi nói đến tạo “ấn tượng”, hãy để ý đến việc bạn tạo “ấn tượng” với ai, và như thế nào. Một bài nhạc “quẩy” sẽ gây phản cảm trong một buổi hòa nhạc giao hưởng. Nhưng khi đặt đúng nơi, đúng ngữ cảnh, nó mới phát huy tác dụng.

Cũng giống như việc bạn sẽ thể hiện ra những khía cạnh khác nhau về con người mình khi giao tiếp với đám bạn thân, so với khi giao tiếp với gia đình vậy.

Vì sao lại phải có dấu ấn riêng?

Ngày nay, với sự hỗ trợ và tham gia của rất nhiều công cụ, việc trở thành một nhà sáng tạo nội dung đang trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Thậm chí, với ChatGPT, bạn có thể sáng tạo các bài viết mà không cần phải thật sự viết một dòng chữ nào. Việc này khiến khối lượng nội dung được sản xuất ngày càng nhiều, gia tăng mức độ cạnh tranh về mặt hiển thị cho bất kì nội dung mới nào được đăng tải.

Tuy vậy, trong một thị trường nội dung mà ai cũng như ai, vừa sao chép lẫn nhau, vừa “phảng phất” giọng văn của ChatGPT, thì cách tốt nhất để content creators tạo dựng được một chỗ đứng bền vững, chính là việc thể hiện được dấu ấn riêng trong cách họ làm nội dung.

Chẳng hạn, “làm sao để vượt qua sự trì hoãn” là một chủ đề đã có cả triệu người khai thác. Nhưng nếu như bạn có thể chia sẻ được về vấn đề này từ chính trải nghiệm của bạn, bằng những cách thức bạn đã tự mình đúc kết… bạn sẽ có thể khiến nội dung của mình trở nên khác biệt. Tất nhiên, không phải ai cũng sẽ yêu thích cách bạn làm nội dung, nhưng trong số những người yêu thích, sẽ có những người đồng cảm sâu sắc và quý mến bạn, trung thành với những nội dung tiếp theo bạn sẽ làm.

Bằng việc cho phép bản thân thể hiện bản sắc riêng một cách chân thực, bạn sẽ có thể mời được người khác bước vào thế giới của riêng mình. Đây là điều mà những nội dung “vô hồn” chắc chắn không làm được.

“Dấu ấn riêng” vì thế là những hiệu ứng rất sâu sắc và vô hình mà nhiều khi không thể đo lường bằng những con số (followers, views, hay likes…). Tuy vậy, nó sẽ tạo thành một thương hiệu cá nhân đầy ấn tượng về bạn trong tâm trí người theo dõi. Và đó chính là yếu tố sẽ giúp bạn thành công một cách bền vững.

Chẳng hạn như với vlogger đời đầu Jvevermind. Phong cách làm nội dung của anh là riêng biệt, khiến anh từng có rất nhiều haters cũng như rất nhiều người yêu quý. Cho dù anh có biến mất khỏi mạng xã hội trong suốt một thời gian dài, nhưng khi quay trở lại làm nội dung vào năm 2023, cái tên Jvevermind vẫn có đầy sức hút vì dấu ấn riêng mà anh đã tạo ra từ nhiều năm trước.

Có thể thấy, dấu ấn riêng sẽ là thứ trường tồn với thời gian.

Kết luận

Mình biết, việc tìm ra được những điểm khác biệt đầy ấn tượng ở bản thân không phải là một thử thách dễ dàng. Đặc biệt là với những người trẻ, vẫn còn đang loay hoay tìm kiếm chính mình, và ít nhiều mơ hồ về bản thân.

Nhưng điều đó không có nghĩa rằng dấu ấn riêng là một thứ gì đó xa xôi và không quan trọng. Nếu như mới bắt đầu hành trình sáng tạo của mình, hãy xem đây như một cơ hội để bạn có thể khám phá bản thân, thử nghiệm với những phương diện tính cách khác nhau của mình, học cách lắng nghe và thấu hiểu độc giả… để có thể dần thiết kế được cho mình một bản sắc độc nhất, một tiếng nói riêng để bạn được lắng nghe giữa sự ồn ào của mạng xã hội.

Nói cách khác, hãy lấy việc tìm kiếm “dấu ấn riêng” là mục tiêu để theo đuổi trong giai đoạn đầu. Con đường ấy có thể sẽ không ra kết quả nhanh. Nhưng hãy có niềm tin và sự kiên nhẫn.

Vì thứ chúng ta đang thật sự theo đuổi, không phải là một phút huy hoàng rồi chợp tắt, mà là một sự thành công bền vững và dài lâu.